1 số hiện tượng tự nhiên

1. Nơi nào nóng nhất trên Trái Đất?
Nếu bạn đã đoán là Thung lũng chết ở California, Mỹ thì ko fải đâu. Tuy nhiên, nếu chỉ tính riêng trong một vài ngày nào đó thì bạn đã đúng. El Azizia ở Libya đã đạt được nhiệt độ kỷ lục 57,80C (1360F) vào ngày 13-9-1922. Thung lũng chết chỉ đạt 1340F vào ngày 10-7-1913.


2. Và nơi nào lạnh nhất?
Ở rất xa, nhiệt độ thấp nhất từng đo được trên Trái Đất là -890C (1290F) ở Vostok, Nam Cực, vào ngày 21-7-1983.


3. Cái gì tạo nên sấm sét?
Ngoài "tia chớp" thì còn có một câu trả lời sáng tỏ hơn. Không khí xung quanh tia chớp bị làm nóng lên gấp khoảng 5 lần nhiệt độ của Mặt Trời. Sự nung nóng đột ngột này khiến không khí nở ra nhanh hơn tốc độ của âm thanh, nó làm cho không khí xung quanh bị nén lại và tạo nên sóng nén (sóng xung kích). Âm thanh gây ra bởi sự giản nở này là tiếng sấm mà ta nghe được.


4. Lượng bụi từ không trung rơi xuống Trái Đất bao nhiêu mỗi năm?
Con số này rất khác nhau, nhưng Tổ chức khảo sát địa chất Mỹ (USGS) cho rằng có ít nhất 1.000 triệu gram, tức là khoảng 1.000 tấn vật chất rơi vào bầu khí quyển mỗi năm và chừng đó hạ cánh xuống bề mặt Trái Đất. Một nhóm các nhà khoa học khẳng định rằng có những trận mưa vi khuẩn kéo theo, và những sinh vật ngoài khí quyển này chính là thủ phạm lan truyền bệnh cúm. Tuy nhiên, chẳng có bằng chứng nào cả, còn chúng ta tất nhiên là chẳng thế nín thở mãi.


5. Bụi có thể bay bao xa trong gió?
Một nghiên cứu vào năm 1999 cho biết, bụi từ Châu Phi đã tìm đường tới Florida và khiến nhiều nơi ở bang này có chất lượng không khí vượt ngưỡng cho phép do Uỷ ban bảo vệ môi trường Mỹ quy định. Lượng bụi này được những cơn gió lớn ở Bắc Phi đón đường và đưa lên cao 6.100m, tại đây chúng lại gặp gió mậu dịch và được đưa qua biển. Bụi từ Trung Quốc cũng đã tìm đường sang Bắc Mỹ.


6. Nguyên nhân trượt đất là gì?
Lượng mưa dồn dập trong một giai đoạn ngắn có thể gây ra các dòng lũ bùn và mảnh vụn trên bề mặt. Mưa dầm dề kéo dài trong một thời gian lại là nguyên do của sự trượt đất chậm chạp và ở phần sâu hơn. Tùy thuộc vào thành phần vật chất mà sự trượt đất cũng diễn ra khác nhau. Mỗi năm, nước Mỹ thiệt hại 2 tỷ USD do phá hủy của các trận trượt lở đất. Trong một trận bão kỷ lục ở San Francisco vào tháng 1-1982, khoảng 18.000 dòng chảy bùn đá hình thành chỉ trong một đêm. Thiệt hại tài sản lên tới 66 triệu USD và có 25 người thiệt mạng.


7. Bùn có thể chảy nhanh bao nhiêu?
Những dòng chảy mảnh vụn như thác bùn có thể di chuyển với tốc độ 160 km/giờ.


8. Nơi nào ẩm ướt nhất trên Trái Đất?
Lloro, Colombia có lượng mưa trung bình là hơn 13m/năm, gấp khoảng 10 lần những thành phố ẩm nhất ở châu Âu hoặc Mỹ.


9. Không khí bao gồm chủ yếu là oxy?
Thực tế, bầu khí quyển của Trái Đất chiếm 80% là nitơ. Phần còn lại chủ yếu là oxy, với một lượng rất nhỏ các tạp chất khác.


10. Đại dương chiếm bao nhiêu phần trăm lượng nước toàn thế giới?
Khoảng 97%. Đại dương chiếm 2/3 bề mặt Trái Đất, điều đó có nghĩ là, thật may mắn, nếu có một hành tinh nhỏ va vào Trái Đất thì nó sẽ rơi xuống đại dương.


11. Hồ, suối và nước ngầm: nguồn nào chứa lượng nước ngọt lớn nhất toàn cầu?
Nước ngầm chứa tới 30 lần lượng nước so với tất cả các hồ nước ngọt, và gấp 3.000 lần lượng nước ở sông, suối trên toàn cầu trong cùng một thời điểm. Nước ngầm được chứa trong các tầng ngậm nước tự nhiên dưới mặt đất, chúng có thể di chuyển, chảy qua các loại đất đá cũng như các vật chất khác.


12. Tốc độ gió lớn nhất ghi nhận được từ trước đến nay?
Thông thường, chúng ta vẫn nghĩ rằng cơn gió có vận tốc 372 km/h ghi nhận được ở Mounth Washington, New Hampshire ngày 12-4-1934 đạt tốc độ nhanh nhất. Nhưng vào tháng 5-1999, ở Oklahoma, các nhà nghiên cứu thu được vận tốc của một cơn bão với 513 km/h. Nếu so sánh, gió trên Sao Hải Vương có vận tốc 1.448 km/h.


13. Có bao nhiêu lượng nước ngọt được dự trữ trên Trái Đất?
Hơn 8,3 triệu km2 khối nước ngọt được dự trữ trên hành tinh này, gần một nửa số đó nằm trong khoảng 0,8km trên bề mặt Trái Đất. Tương tự, Sao Hỏa cũng có lượng nước lớn gần phía bề mặt, nhưng chúng vẫn được lưu giữ rất kĩ, giống như các tảng băng, chưa có ai ước tính có thể có bao nhiêu lượng nước trên đó.


14. Tổng lượng nước dự trữ trên toàn cầu là bao nhiêu?
Khoảng 1.300 triệu km3.


15. Mỗi giây toàn cầu có bao nhiêu lần sét đánh?
Trung bình là khoảng 100. Tuy vậy, đó chỉ là những lần sét đánh xuống mặt đất. Mỗi phút, có hơn một nghìn trận sấm chớp nổ ra khắp Trái Đất gây ra khoảng 6.000 tia chớp. Rất nhiều trong số đó là tia chớp giữa các đám mây.


16. Có phải tất cả các con sông đều "sống"?
Tất nhiên là không phải theo nghĩa đen, nhưng cũng như mọi vật thể sống khác, các con sông đều có quãng đời của nó. Chúng sinh ra, lớn lên và già đi. Chúng cũng có thể chết trong một khoảng thời gian địa chất.


17. Mực nước biển sẽ tăng bao nhiêu nếu các lớp băng Nam Cực tan?
Lớp băng Nam Cực chiếm gần 90% băng toàn thế giới và 70% nước ngọt. Nếu toàn bộ lớp băng Nam Cực tan, mực nước biển sẽ tăng khoảng 67m, tương đương với toà nhà cao 20 tầng. Các nhà khoa học biết rằng đang có một dòng băng tan phía dưới. Tổ chức Liên Hợp Quốc cho rằng, theo tình huống tồi tệ nhất - phụ thuộc vào nhiệt độ toàn cầu sẽ tăng bao nhiêu - mực nước biển sẽ dâng cao 1m vào năm 2100.


18. Nơi nào duy nhất có sông băng chảy qua đường xích đạo?
Núi Cotopaxi ở Ecuador là nơi đầu nguồn con sông băng duy nhất vắt qua đường xích đạo.


19. Cơn cuồng phong khủng khiếp nhất từng đổ bộ vào Mỹ?
Cơn bão cấp 4 đổ vào Galveston, Texas, năm 1900 giết chết hơn 6.000 người. Tiếp sau đó là cơn bão năm 1928 ở Florida với số người thiệt mạng ít hơn 1.900 người.


20. Loài thực vật ở Bắc Mỹ có thể sinh trưởng hàng nghìn năm?
Phân tích tuổi băng đồng vị phóng xạ cho thấy, cây bụi creosote mọc ở Mojavec - Sonoran và sa mạc Chihuahuan đã sinh trưởng và phát triển từ khi chúa Jesus ra đời. Các nhà khoa học cho biết, một số cây có thể sống tới 10.000 năm.


21. Nước được tiêu thụ trên toàn cầu trung bình bao nhiêu mỗi ngày?
Khoảng 1,5km3.


22. Bao nhiêu lượng nước ngọt trên thế giới được lưu trữ trong băng?
Khoảng 70%. Nếu có ý định di chuyển khối băng này, bạn phải cần tới 60 năm để biến chúng thành mưa và nghĩ xem cách nào để đóng băng chúng trở lại.


23. Thế nào là độ 0 tuyệt đối
Độ 0 tuyệt đối, hay âm 273,15 độ C (- 459,67 độ F) về lý thuyết là nhiệt độ tại đó mọi phân tử ngừng chuyển động. Nó đại diện cho sự thiếu vắng năng lượng. Tuy nhiên bạn cũng cần biết là không có giới hạn trên về nhiệt độ bởi vì ta có thể nạp thêm năng lượng tuỳ thích. Lúc nào cũng có một số vật thể hoặc chất nào đó luôn tồn tại ở bất kể nhiệt độ nào.


24. Tại sao băng lại trôi?
Trong tinh thể băng, các phân tử không bị nén vào giống như trong nước. Chúng thay đổi cách sắp xếp mà không thay đổi kích cỡ. Vì vậy, các phần tử nước ở trạng thái rắn chiếm nhiều thể tích hơn ở trạng thái lỏng. Kết luận là với cùng một thể tích thì đá băng sẽ nhẹ hơn nước do đó băng trôi.

Bạn thử tưởng tượng khi nước đóng băng thành các trạng thái rắn giống các chất khác - sẽ bị nén chặt hơn trạng thái lỏng. thì nó đã chìm xuống đáy đại dương lạnh lẽo và sẽ không bao giờ tan chảy, như thế các đại dương có lẽ đã bị đóng băng gần hết mặt nước rồi. Và như vậy thì các chu kì băng hà sẽ tồn tại không nhỉ?


25. Tại sao đám mây khi gần mưa lại có màu đen?
Mây thực ra là hơi nước tụ lại. Các hơi nước hấp thụ ánh sáng từ mặt trời đối với các màu sắc khác nhau (bước sóng ánh sáng khác nhau) là như nhau, vì vậy, ánh sáng sau khi xuyên qua mây, có màu trắng (là màu tổng hợp của tất cả các màu). Khi lượng nước này dày đặc, ánh sáng sẽ không xuyên qua được , vì vậy đám mây sẽ trở thành một bức tường chắn ánh sáng. Cho nên chúng ta chỉ thấy màu tối đen.


(còn tiếp)

26. Tại sao trái đất được chia thành các vùng nhiệt đới, ôn đới và hàn đới?
Mức độ chịu tác động ánh sáng và nhiệt độ của vật thể có liên quan đến góc độ chiếu sáng. Nếu bạn đứng đối diện trước lò đang cháy hừng hực, bạn sẽ cảm thấy rất nóng; nhưng nếu bạn đứng đối diện xéo với cửa lò thì bạn sẽ không cảm thấy nóng nữa.

Thử làm một thí nghiệm: bật ngọn đèn bàn, sau đó gỡ chụp đèn đi, bạn đặt quả địa cầu cách ngọn đèn bàn 1m (chú ý đến tâm điểm của quả địa cầu phải đồng tâm với tâm điểm của ngọn đèn bàn). sau đó bạn hãy quan sát kỹ sẽ thấy mức độ sáng trên quả địa cầu sẽ được chia làm nhiều vùng, nhất là "vùng xích đạo" và vùng phụ cận gần đó sẽ sáng nhất; còn càng đi về phía Nam hay phía Bắc ánh sáng sẽ dần dần tối đi.

Điều này chứng tỏ nơi bị ánh sáng mặt trời chiếu thẳng sẽ là nơi nóng nhất; những nơi ánh sáng mặt trời chiếu xiên sẽ có nhiệt độ thấp hơn. Điều này cũng nói lên rằng góc độ chiếu sáng của mặt trời đã tạo nên nhiệt độ nóng, ấm, lạnh (nhiệt đới, ôn đới, hàn đới) ở các vùng khác nhau trên trái đất. Không những thế, xuất phát từ việc tạo sự tiện lợi cho công tác nghiên cứu khoa học, các nhà khí tượng học và các nhà địa lý học còn phân chia các "đới" một cách tỉ mỉ hơn nữa.


27. Mưa rào & mưa đá thường xuất hiện vào mùa hè?
Vào mùa đông giá lạnh đôi khi cũng có sấm, ngày hè nóng nực thường xuất hiện các trận mưa đá, những hiện tượng thời tiết mâu thuẫn như vậy xảy ra đều theo một quy luật tự nhiên.

Mùa hè, ánh nắng mặt trời như muốn thiêu đốt cả mặt đất, không khí nóng trên mặt đất không ngừng bốc lên không trung. Càng lên cao nhiệt độ càng hạ thấp, luồng không khí nóng bốc lên gặp không khí lạnh sẽ ngưng kết thành những hạt nước và biến thành mây. Những khối mây tích tụ lại giăng ngang trên bầu trời thành từng mảng và cuối cùng khi kết hợp thành những đám mây đen nặng trĩu thì đây là thời điểm xuất hiện những trận mưa rào.

Hiện tượng sấm chớp là kết quả của quá trình tác động qua lại giữa các đám mây mang điện tích âm và các đám mây mang điện tích dương của mây mưa.

Ngoài những hạt nước có trong những đám mây dông, còn có một lượng lớn những hạt băng nhỏ li ti. Những hạt nước và hạt băng này luôn chuyển động theo các luồng không khí lên xuống, mỗi lần hạt băng lăn xuống, nó sẽ được lập tức được "khoác" lên mình một lớp áo mới, có khi còn kết hợp cả bông tuyết. Trải qua nhiều lần lên xuống như vậy, thể tích của hạt băng sẽ càng lúc càng lớn, khi luồng không khí bốc lên từ dưới mặt đất không còn đủ sức nâng đỡ những hạt băng nữa, nó sẽ ào ạt rơi xuống mặt đất.

Vì vậy mà hình dáng của mưa đá giống hệt củ hành tây: ở giữa là chiếc lõi màu trắng, xung quanh bên ngoài là những lớp nước đá.


28. Tại sao trước những cơn mưa rào thời tiết luôn oi bức?
Bạn đã từng đi tắm hơi chưa? ngồi một lúc lâu trong phòng tắm hơi, bạn sẽ có cảm giác nóng bức, thậm chí ngột ngạt khó thở. Trước những cơ mưa mưa rào, chúng ta cũng luôn cảm thấy oi bức, điều này không khác lắm so với việc bạn ngồi trong phòng tắm hơi.

Để có một trận mưa rào, ít nhất phải có hai điều kiện: một là nóng, hai là ẩm ướt. Mùa hè, ánh nắng chói chang như đổ lửa nung nóng mặt đất, lượng không khí nóng khá lớn sẽ không ngừng bốc lên không trung. Luồng không khí nóng này khi bốc lên cao sẽ bị nhiệt độ thấp làm lạnh dần, ngưng kết thành những hạt nước và hạt băng, như vậy độ ẩm trong không khí được gia tăng. Lúc này cả hai điều kiện nóng và ẩm đều đã hội đủ. Vì vậy thời tiết lúc ấy khiến người ta cảm thấy rất khó chịu; và cơn mưa càng đến gần, chúng ta càng cảm thấy nóng bức và khó chịu hệt như đang ngồi trong nồi hơi vậy.


29. Sương muối từ đâu đến?
Sương muối là một lớp tinh thể băng rất mỏng. Nó được hình thành ở bất kỳ đâu, kể cả trên một ngọn cỏ hay trên cửa kính. Sương muối xuất hiện khi nhiệt độ đủ lạnh để các giọt ẩm trong không khí rắn lại thành băng.

Không khí có chứa một lượng hơi nước nhất định. Khi màn đêm buông xuống không khí bắt đầu lạnh dần. Hơi ẩm đông lại thành những giọt nhỏ li ti màu đục hay hồng nhạt. Nhưng nếu nhiệt độ lạnh đến mức có thể đông lại thì hơi ẩm trong không khí sẽ chuyển thành dạng tinh thể băng ngay khi nó tiếp xúc với một vật nào đó tạo thành sương muối.

Hiện tượng sương muối xảy vào ban đêm khi trời quang đãng. Lúc đó không khí bay vào khí quyển không những bị đám mây ngăn cản và mặt đất lạnh rất nhanh. Không khí lạnh thường xuống thấp nên ta hay gặp hiện tượng sương muối trong thung lũng. Trong khi đó, ở những ngọn đồi xung quanh thì vẫn không có sương muối.


30. Mưa axit xảy ra ở đâu?
Trong nước mưa có một lượng axit nhất định. Nhưng ở các khu vực công nghiệp châu Âu hay ở Bắc Mỹ, một số cơn mưa có nồng độ axit cao hơn các nơi khác vì ở những khu vực này khí quyển bị ô nhiễm do hơi đốt và khói các nhà máy thải ra.

Nước mưa kết hợp với các khí cacbonic trong không khí tạo thành axit cacbonic có nồng độ rất bé. Axit yếu này có thể làm phân hủy đá vôi.

Nước mưa cũng kết hợp với khí thải của các nhà máy. Khí thải này có thể bị gió mang đi rất xa. Được hơi ẩm trong không khí hấp thụ, khí biến thành axit sulfuric và axit nitric. Mưa lại mang theo những chất axit này đến những vùng rất xa khu vực bị ô nhiễm đó.

Những cơn mưa axit đẩy nhanh quá trình ăn mòn, nghĩa là làm mòn đá. Nó cũng dần dần làm ô nhiễm nhiều hồ và dòng nước, rất nguy hiểm cho các loài động vật sinh sống ở đó.


31. Tại sao biển lặng gió mà vẫn có sóng?
Thông thường chúng ta luôn nghe nói đến sóng gió, sóng và gió luôn đi liền với nhau, không có gió làm sao có sóng? Gió là nguyên nhân chủ yếu tạo nên sóng biển, nhưng hiện tượng dậy sóng trong đại dương vẫn còn nhiều nguyên nhân khác.

Cũng giống như hiện tượng một viên đá rơi xuống mặt nước sẽ làm gợn những vòng sóng lan ra xung quanh, đại dương rất mênh mông, đôi khi sóng biển do gió gây nên ở một nơi nào đó trên biển cũng có thể lan truyền đến những nơi khác.

Khi thủy triều lên, nước biển sẽ dâng lên bờ, khi đó cho dù không có gió cũng có thể làm dậy sóng.

Các đại dương trên trái đất đều có các dòng hải lưu, khi dòng nước biển chuyển động thì mặt biển tất nhiên sẽ không còn bình lặng nữa.

Đôi khi động đất, núi lửa phun trào dưới đáy biển cũng có thể khuấy động đại dương tạo nên cơn sóng.


32. Tại sao bầu trời có màu xanh?
Ai cũng biết bầu trời có màu xanh, nhưng không phải mọi người đều biết vì sao bầu trời lại có màu xanh. Trên không trung trái đất, có một tầng khí quyển rất dày bao trùm cả trái đất. Lớp không khí đó chỉ là một màu trong suốt, vậy màu "xanh da trời" ấy từ đâu đến? Đó là do ánh sáng mặt trời.

Ánh sáng mặt trời có 7 gam màu: đỏ, da cam, vàng, lục, lam, chàm, tím. Ánh sáng màu đỏ có bước sóng ngắn nhất nên mạnh nhất nên mạnh nhất, kế đến là ánh sáng màu da cam, vàng, lục... và yếu nhất là ánh sáng tím. Khi ánh sáng mặt trời xuyên qua tầng khí quyển, ánh sáng đỏ mạnh nhất nên nhanh chóng chuyển xuyên qua lớp khí dày, tiếp đó là ánh sáng cam, vàng, lục; còn lại ánh sáng lam (xanh da trời) và ánh sáng chàm bị giữ lại trong tầng khí quyển bị lớp bụi bặm và hơi nước trong tầng khí quyển đùn qua đẩy lại, phản xạ qua và phản xạ lại, cuổi cùng nhuộm cả tầng khí quyển thành màu xanh.

Nhìn từ mặt đất, bầu trời tất nhiên là một màu xanh, khi đi máy bay nhìn ra xung quanh bạn sẽ thấy bầu trời càng xanh hơn; nếu ngồi trên tàu vũ trụ bay ra khỏi tầng khí quyển, sẽ thấy bầu trời không còn màu xanh nữa, mà chỉ toàn một màu tím. Vì ánh sáng tím yếu nhất, nên bị "nhốt" lại ngoài tầng khí quyển.